انبار چیست + طلایی ترین نکات انبارداری

سازمان‌ها و شرکت‌هایی که محصولاتی را در اختیار مشتری قرار می‌دهند در بسیاری مواقع لازم است تا برای رسیدن به مرحله‌ای خاص این کالاها را ذخیره کنند و این موضوع جز با انبار کردن میسر نیست. انتخاب انباری که بتواند کالا را به‌درستی ذخیره کند‌ تا هیچ مشکلی در این فرایند پیش نیاید، به‌سادگی امکان‌پذیر نیست. ‌ما در این مقاله همۀ جوانب را سنجیده‌ایم و به شما می‌گوییم انبار چیست و چه ویژگی‌هایی دارد. اگر به‌دنبال پاسخ سؤال خود هستید، تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

انبار چیست؟

همه ما به‌خوبی با مفهوم انبار و اینکه انبار چیست آشنایی داریم؛ اما باید بدانید به مکانی انبار گفته می‌شود که بتوان در آن کالاهای مورد نظر را ذخیره و طبقه‌بندی کرد. اهمیت انبار در این است که بیش از نیمی از دارایی و اموال یک سازمان، شرکت یا کسب‌وکار در آن ذخیره می‌شود و در صورت لزوم می‌توان به‌سهولت به آن دسترسی پیدا کرد.

هر سازمان یا شرکتی که در زمینۀ فروش یا تولید محصولی فعالیت می‌کند، نیاز به محلی دارد تا بتواند به‌خوبی کالاهای مازاد خود را در آن ذخیره کند. این ذخیره‌سازی باید در محلی انجام شود که در آن به محصول آسیبی نرسد و دسترسی در زمان نیاز با سهولت هرچه بیشتری انجام شود. به همین دلیل است که باید بدانید انبار چیست و به کجا گفته می‌شود.

انبارها بر اساس اصول انبارداری و قواعدی در زمینۀ محصولات طبقه‌بندی می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها قفسه بندی پانل راک و قفسه بندی پیچ و مهره ای هستند. اگر شما نیز از آن دست صاحبان کسب‌وکاری هستید که باید محصول خود را ذخیره کنید یا در حال تأسیس انبار هستید، لازم است تا این مقاله را تا انتها بخوانید و اطلاعات خود را افزایش دهید.

انبار تجاری چیست؟

حال که فهمیدید انبار چیست، شما را با مفهوم انبار تجاری آشنا می‌کنیم. محصولاتی که نیاز به انبار کردن دارند متنوع هستند. دامنه این محصولات از مواد غذایی و کشاورزی تا محصولات شیمیایی و تجاری گسترده است. به نام‌گذاری انبار متناسب با محصولی که در آن نگهداری می‌شود انجام می‌شود. انبارهای تجاری یکی از انواع این مکان‌ها است که محدودۀ گسترده‌ای از محصولات تجاری در آن ذخیره می‌شوند و برای نگهداری هرکدام از این کالاها و مواد لازم است تا شرایط خاصی لحاظ و تجهیزات مناسبی فراهم شود.

انبارهایی که با نام تجاری شناخته می‌شوند لازم است برخی ویژگی‌ها در آن‌ها در نظر گرفته شود تا محصولات را با بالاترین کیفیت ذخیره‌سازی کنند. به‌عنوان‌مثال، اینکه فضای انبار تا چه اندازه گستردگی دارد یا تا چه اندازه امنیت را برای کالا فراهم می‌کند از جمله مهم‌ترین این موارد محسوب می‌شوند.

قرار گرفتن انبار تجاری در موقعیت جغرافیایی مناسب برای دسترسی بهتر، استفاده از سیستم‌های امنیتی مدرن، سقف‌های بلند و متراژ بالا، سامانه ثبت اطلاعات پیشرفته، لوازم حمل‌ونقل به‌روز، نورپردازی مناسب با محصول و مواردی از این دست از جمله ویژگی‌هایی است که باید برای یک انبار تجاری در نظر بگیرید. بااین‌حال انبارها انواع مختلفی دارند که در ادامه با انواع انبار آشنا می‌شویم.

تصویری از انبار تجاری

انواع انبار چیست؟

حال که می‌دانید انبار چیست باید با انواع آن نیز آشنا شوید. انبارها را می‌توان بر اساس موارد متعددی دسته‌بندی کرد. هرکدام از این دسته‌بندی‌ها ویژگی‌های متفاوتی دارند و برخی از نیازهای ذخیره‌سازی و طبقه‌‌بندی کالای مورد نظر را برآورده می‌کنند. یکی از این دسته‌بندی‌ها مربوط به انبارهایی است که در بخش‌های مختلف فرایند تولید مورداستفاده قرار می‌گیرند. این موارد عبارت‌اند از:

انبار نگهداری مواد خام: انبارهایی که می‌توانند مواد خام را نگهداری کنند، بهترین گزینه برای ذخیرۀ مواد اولیه یک محصول ترکیبی نیز به شمار می‌روند. بهترین مکان انبار برای مواد نزدیک کارخانه یا محلی است که قرار است مواد اولیه با یکدیگر ترکیب یا مونتاژ شوند.
انبارهایی که در جریان تولید مورد نیاز است: در برخی موارد لازم است تا بعضی از محصولات در جریان تولید برای مدتی انبار شوند و پس از مدتی به چرخۀ تولید بازگردند. در این صورت این مواد باید در انبارهایی با چنین ویژگی‌هایی ذخیره شوند.
انبار برای کالای تکمیل‌شده: این انبارها که اغلب از نظر جغرافیایی در نزدیکی محل تولید قرار دارند، بهترین مکان برای محصولاتی هستند که تکمیل شده‌ و هنوز بنا به دلایلی به دست مصرف‌کننده یا واسطه نرسیده‌اند.
انبار توزیع: این انبارها برخلاف سایر موارد در نزدیکی کارخانه یا محل تولید نیستند؛ بلکه آن‌ها را در محلی نزدیک به نیاز مشتری قرار می‌دهند و از آنجا محصول به دست مشتری نهایی می‌رسد. در برخی موارد این انبار محلی برای ترکیبی از چند کالای موردنیاز مصرف‌کننده یا واسطه است.
انبارهای کوچک برای مشتری نهایی: در این مکان‌ها کالایی که قرار است به دست مصرف‌کنندۀ نهایی برسد ذخیره، بسته‌بندی و ارسال می‌شود.
انبار خدمات ارزش‌افزوده: در این مکان‌ها محصولاتی قرار می‌گیرد که با تولید نهایی کارخانه کمی متفاوت است. برچسب‌گذاری، سفارشی‌سازی یا قیمت‌گذاری روی محصول در این مکان انجام می‌گیرد.

دسته بندی انبارها بر اساس محل قرارگیری

در برخی موارد لازم است تا انبارها را براساس محل قرارگیری جغرافیایی دسته‌بندی کنید. برای این منظور این انبارها در یکی از دسته‌های پایین قرار می‌گیرند:

انبارهای متمرکز: انبارهایی که متمرکز هستند در اختیار یک سازمان یا شرکت خاص قرار دارند و همۀ امور در این مکان‎‌ها انجام می‌شود. تصمیم‌های اصلی که برای کل سازمان یا شبکه اتخاذ می‌شود در انبار متمرکز در نظر گرفته می‌شود.
انبارهای غیرمتمرکز: زمانی که صحبت از انبارهای غیرمتمرکز می‌شود، منظور ما سیلوها و انبارهایی هستند که بسته به نیاز محصولِ ذخیره‌شده، فرایند کاری خود را تعیین می‌کنند. شاید یک انبار شامل بخش‌ها و مکان‌های مختلف باشد، اما نکته در این است که هر بخش استراتژی مخصوص به خود را دارد و بر اساس آن عمل می‌کند. می‌توان هر انبار را در اختیار یک شرکت یا سازمان قرارداد و محصول متفاوتی را در آن ذخیره‌سازی کرد.

سیستم های اطلاعاتی انبارها

برای اینکه بتوانید کالای خود را در انبار ذخیره کنید، باید از روشی سیستماتیک و منطقی استفاده کنید تا این امکان برایتان فراهم شود که ذخیره‌سازی، کنترل و تحویل اجناس را بادقت بهتری انجام دهید و مشکلی در این فرایند به وجود نیاید. سیستم‌های اطلاعاتی از فرم‌های متعددی استفاده می‌کنند که ما به طور خلاصه برخی از آن‌ها را برای شما بازگو خواهیم کرد:

1. کارت انبار: از این فرم در سیستم اطلاعاتی زمانی استفاده می‌شود که موجودی انبار مدنظرمان است. این کارت را انباردار تکمیل می‌کند و شامل مواردی می‌شود که در ادامه آن‌ها را لیست کرده‌ایم:

تعداد کالای وارد و خارج شده از انبار
گردش کالاهایی که در انبار وجود دارد
اصلاح مغایرت اقلام مندرج با کارت‌های حسابداری
اطلاع از مواد گم‌شده
سفارش‌گیری

2. برگۀ درخواست جنس از انبار: پرکنندۀ این فرم متقاضی مصرف‌کننده است و زمانی که نیاز به دریافت کالایی از انبار داشته باشد از آن استفاده می‌کند.

3. حواله انبار: زمانی که مصرف‌کننده محصولی را دریافت می‌کند، باید انباردار چنین فرمی را پر کند و به تحویل‌گیرنده بدهد.

4. برگۀ درخواست خرید: در صورتی که شرکت شما مصوبی را تأیید کند یا قرار باشد برخی اقلام خریداری شوند، باید انبار این فرم را پر کند و در اختیار سازمان قرار دهد.

5. رسید موقت: در صورتی که جنس موردنظر که قرار است در انبار ذخیره شود به‌صورت کامل به دست انباردار نرسیده باشد، لازم است تا این فرم پر و در آن ذکر شود که برخی از اجناس رسیده و تعدادی از کالاها هنوز تحویل داده نشده‎‌اند.

6. رسید انبار: زمانی که تحویل اجناس به‌صورت کامل انجام شود، باید کارکنان انبار رسید را پر کنند.

7. کارت حساب: از نظر ظاهر، این فرم مشابه با کارت انبار است، با این تفاوت که در آن مبلغ نیز در ستونی مجزا ذکر شده است. این کارت را مسئول کاردکس پر می‌کند و مقدار را از نظر حجم، تعداد و از ارزش مالی می‌نویسد.

8. برگۀ کنترل اسناد: زمانی که در انبار لازم است برخی از کالاها به انباری دیگری ارسال شوند، از این فرم استفاده می‌شود. این فرم برای این صادر می‌شود که تعیین کند در صورت کلی چند فرم دیگر با کالا ارسال شده است تا هیچ مشکلی به وجود نیاید. ارسال‌کننده باید این فرم را پر کند.

9. برگۀ درخواست تأمین کالا: اگر در انبار کمبود کالا وجود داشته باشد، این فرم تکمیل و برای سازمان ارسال می‌شود تا تعداد اجناس ناقص تکمیل شود.

انبارداری یعنی چه؟

یکی از اصلی‌ترین بخش‌هایی که در انبارها به آن نیاز است و نمی‌توان از آن غافل شد، انبارداری است. انبارداری به‌صورت کلی به مدیریت کالاهایی گفته می‌شود که قرار است در انبار ذخیره شوند. این مدیریت به معنای نظارتی است که در بخش ورودی و خروجی انبار انجام می‌شود. زمانی که قرار است کالایی در انبار ذخیره شود، این ذخیره‌سازی و فرایندی که برای انجام آن طی می‌شود به انبارداری معروف است.

انبارداری وظیفه دارد هم امنیت کالا را ردیابی کند و هم اجازه ندهد هیچ مفقودی یا خسارتی به کالا وارد شود تا اجناس هنگام رسیدن به دست مصرف‌کننده یا واسطه در سلامت کامل باشند. در نظر داشته باشید نقش انبارداری نقشی مهم و اساسی برای کسب‌وکارها محسوب می‌شود و نباید از آن غافل شد.

وظایف انباردار چیست؟

ازآنجایی‌که انبارداری شغل بسیار مهمی است و با محصولات یک شرکت سروکار دارد، مهم این است بعد از اینکه دانستید انبار چیست، با وظایف این ردیف شغلی نیز آشنا شوید. به عبارت ساده‌تر، باید بدانید وظیفه انباردار با دریافت کالا مطابق با فاکتوری که در اختیار دارد شروع می‌شود. او باید رسید انبار را مطابق با فاکتور ثبت و سپس آن را به حسابداری منتقل کند. علاوه‌بر تحویل کالا، خروج اجناس نیز برعهدۀ انباردار است. برخی دیگر از زیرمجموعه‌های شغلی انباردار عبارت‌اند از:

ثبت همۀ کالاهای وارد و خارج شده در دفتر کاردکس
صدور حوالۀ مرجوعی
صدور رسید انبار
صدور برگۀ درخواست کالا
طبقه‌بندی و کدگذاری کالا
صدور برگ ضایعات در هنگام ورود و خروج
نگهداری از همۀ مدارک مربوط به یک کالا
گزارش موارد مشکوک

انواع تجهیزات انبارداری

برای اینکه بتوان به بهترین شکل از کالای واردشده به انبار محافظت و این امینت را تا لحظۀ خروج حفظ کرد، باید تجهیزات مناسب انبارداری در اختیار داشته باشید. این تجهیزات به بخش‌های مختلفی ارتباط دارد که عبارت‌اند از:

1. ملزومات دفتری انبارداری: برای اینکه به سازمان یا شرکت موردنظر دربارۀ محصولات خود اطمینان خاطر دهید باید به‌صورت مکرر آن‌‎ها را در قالب گزارش و در جریان فرایند انبارداری قرار دهید. تعداد کالاهای وارد شده، موجودی انبار، تعداد کالا در قفسه، تعداد کالای پردازش‌شده و هزاران مورد دیگر وجود دارد که برای مدیریت آن به ابزاری مانند اسناد انبار، دفاتر انبار، کاردکس و کامپیوتر نیاز داریم.

2. تجهیزات جابه‌جایی کالا: اصلی‌ترین لوازمی که باید در انبار داشته باشید ماشین‌آلاتی است که در هنگام حمل‌ونقل به آن‌ها نیاز خواهید داشت. انواع لیفتراک و ماشین‌آلات از این دست قطعاً موردنیاز است. هرکدام از این ماشین‌آلات بسته به نوع کالا متفاوت خواهند بود و باید در اندازه‌ها و اشکال مختلفی مانند سقفی، دستی، کارگاهی و بازویی مجهز باشید. لیفتراک، جک پالت، استاکر و ماشین‌آلاتی از این دست مدنظر است. دقت کنید برخی از این دستگاه‌ها برای تخلیۀ کالا و برخی دیگر برای جابه‌جایی کالا در انبار مورد نیاز است.

3. تجهیزات نگهداری کالا: یکی از تجهیزات مهم در انبار، قفسه بندی پالت‌ راک است که کالاها با استفاده از این قفسه‌بندی‌ها در بهترین شرایط روی یکدیگر انبار می‌شوند. علاوه‌براین می‌توانید از قفسه‌بندی‌های دیگر که مناسب انبار است استفاده کنید تا محصولات بر اساس کدگذاری مشخص و به‌صورت دقیق در جای خود قرار بگیرند.

عکسی از تجهیزات جابه‌جایی کالا

کدگذاری در انبار به چه معنا است؟

در ادامۀ مقالۀ انبار چیست باید مفهوم کدگذاری در انبار را برای شما توضیح دهیم. منظور از کدگذاری که در انبارداری انجام می‌‌شود در واقع همان شماره‌گذاری است که روی قفسه‌های انبار انجام می‌شود. با استفاده از کدگذاری دسترسی راحت‌تری به قفسه‌ها دارید و کالاها به‌صورت اصولی ثبت می‌شوند. این کار از اصول اساسی انبارداری است، اما برای انبارهایی که تعداد قفسه‌های آن‌ها فراوان است، کالاها با حجم زیاد انبار می‌شوند یا از نظر فضا گستردگی بسیاری دارد از همه مهم‌تر است. کدگذاری بر اساس عوامل و فاکتورهای مختلفی انجام می‌شود که عبارت‌اند از:

کدگذاری بر اساس اعداد ترتیبی: این روش مناسب انبارهایی است که تعداد قفسه‌های آن‌ها محدود است. هر عدد نشان‌دهندۀ یک قفسه است و برای نشان دادن طبقه‌ها و ردیف‌های داخلی لازم است تا از کدهای دیگری استفاده شود.
کدگذاری بر اساس حروف الفبا: این روش نیز از نظر محل استفاده مشابه روش قبلی است و برای مشخص‌کردن هر قفسه از یکی حروف الفبای انگلیسی یا فارسی استفاده می‌شود.
کدگذاری ترکیبی: برای انبارهایی که سیستم قفسه بندی انبار بسیار بزرگی دارند بهتر است از ترکیب دو شیوۀ قبلی استفاده کنید. قفسه‌ها را با حروف الفبا و طبقات را با اعداد ترتیبی کدگذاری یا بنا به نیاز خود از هردو در کدگذاری استفاده کنید.

مدیریت انبار به چه معنا است؟

مدیریت انبار با آنچه از انبارداری خواندید متفاوت است. وظیفۀ یک مدیر در انبار نظارت و کنترل عملکرد همۀ کارکنان، از انباردار گرفته تا سایر کارگران، گستردگی دارد و برای بهبود عملکرد لازم است تا از شیوه‌های استراتژیک عملیاتی کمک بگیرد تا کیفیت خدمات ارائه‌شده را ارتقا ببخشد. مدیر انبار نه‌تنها بر کار کارکنان نظارت دارد؛ بلکه لازم است تا بر موجودی انبار، تجهیزاتی که در انبار مورد استفاده قرار می‌گیرد و از همه مهم‌تر امنیت آن نیز نظارت داشته باشد. ارتباط با سازمان‌ها و حتی شرکت‌های حمل‌ونقل نیز برعهدۀ مدیر است.

قفسه بندی انبار

اصلی‌ترین و مهم‌ترین بخش هر انبار، قفسه‌بندی آن است که اگر درست و اصولی انجام شود بهره‌وری را به حداکثر می‌رساند. قفسه‌هایی که در انبار استفاده می‌شوند انواع مختلفی دارند و هرکدام بر اساس نیاز محصول و شرایط انبار انتخاب می‌شوند. ما ابتدا انواع این قفسه‌ها را معرفی می‌کنیم و سپس در زمینۀ محبوب‌ترین قفسه‌ها صحبت خواهیم کرد:

قفسه بندی سیمی
قفسه بندی درایوین راک
قفسه بندی پلاستیکی
قفسه بندی فلزی
قفسه بندی پرچ
قفسه بندی شاتل راک
قفسه بندی بالکی راک
قفسه بندی پالت راک
قفسه بندی سنگین
قفسه بندی کانتی لور
قفسه بندی پوش بک خود جریان
قفسه بندی خود تغذیه

تصویری از قفسه‌بندی راک

انتخاب بهترین قفسه برای انبار

درست است که قفسه‌های متعددی وجود دارد و هرکدام ویژگی‌های خاص خودشان را دارند، اما در این میان برخی از این قفسه‌ها از محبوبیت بیشتری در میان انبارداران و صاحبان انبارها برخوردار هستند. ما در ادامه، محبوب‌ترین‌ قفسه را معرفی می‌کنیم.

قفسه بندی پالت راک؛ بهترین قفسه برای انبار

زمانی که قرار است محصولات سنگین روی قفسه‌ها قرار داده شود، از قفسه پالت راک استفاده می‌شود. ازآنجایی‌که حمل‌ونقل این قفسه‌ها بسیار راحت است، هزینۀ انبارداری نیز کاهش پیدا می‌کند. از طرفی با هر ماشین‌آلاتی نیز می‌توان آن‌ها را حمل‌ونقل کرد. نوع طراحی قفسه پالت راک به نحوی است که به شما برای صرفه‌جویی در فضا کمک می‌کند و ایمنی بسیار بالایی دارد.

نحوه چیدن وسایل در انبار

درست است که تجهیزات انبارداری بسیار اهمیت دارد و کدگذاری کمک می‌کند تا به بهترین شکل محصولات را در انبار بچینید، اما وقتی انبار آمادۀ دریافت کالا باشد و هیچ کالای دیگری در آن نباشد، کار ذخیره‌سازی کالا با سرعت بیشتری انجام می‌شود. برای اینکه بتوان محصولات را در انبار به‌خوبی چید تا در صورت نیاز به‌سادگی به آ‌نها دسترسی داشت باید یکی از روش‌های پایین را انتخاب کنید و بر اساس آن چیدمان را انجام دهید:

چیدمان کالاهای متناسب با فصل: برخی از محصولات در فصول مختلف موردنیاز هستند؛ پس بهتر است آن‌ها را جداگانه قرار دهید. این کالاها را در طبقات بالایی قفسه که دسترسی کمی به آن دارید یا در میان قفسه‌ها قرار دهید تا زمان استفاده از آن فرابرسد.
چیدمان متناسب با فروش: اگر یک یا چند محصولی را که در انبار نگه‌داری می‌کنید نسبت به سایر کالاها متقاضی بیشتری دارند، بهتر است آن‌ها را در بخش‌های جلوتر قرار دهید. بهترین اقدام، به‌روز کردن لیست محصولات پرفروش است تا بتوان همیشه متناسب با نیاز مشتری اقدام کرد.
چیدمان بر اساس ارتباط کالاها با یکدیگر: برخی کالاها اغلب در یک دسته قرار می‌گیرند یا به نحوی است که مشتری با سفارش یک‌ محصول، کالای دیگر را نیز سفارش می‌دهد. به عنوان مثال، بوم نقاشی اغلب با رنگ روغن یا اکریلیک سفارش داده می‌شود و لازم است تا به یکدیگر‌ نزدیک باشند.
کالاهای سنگین: برخی محصولات از نظر وزنی نسبت به سایر کالاها بسیار سنگین‌تر هستند؛ در نتیجه بهتر است برای جلوگیری از هرگونه خسارتی آن‌ها را در قفسه‌های پایین‌تر قرار دهید. به‌این‌ترتیب نه‌تنها قفسه آسیب نمی‌بیند؛ بلکه نکته در این است که برای انتقال آن‌ها به درون قفسه‌ها نیز نیاز با صرف انرژی زیادی ندارید.

نقش انبار و انبارداری را جدی بگیرید

ذخیرۀ کالاها برای قرار‌ گرفتن در فرایند تولید یا در راه رسیدن به دست مصرف‌کننده و واسطۀ کاری ضروری است که باید بر اساس قواعد و قوانین درست انجام شود. در این مقاله به شما گفتیم انبار چیست و انبارداری به چه معنا است. سپس مفهوم مدیریت انبار، کدگذاری و قفسه‌بندی کالاها را توضیح دادیم و انواع قفسه‌های مناسب انبار را به شما معرفی کردیم. قطعاً با خواندن این مقاله هر ابهامی که در ذهنتان دربارۀ مفهوم انبار و انبارداری وجود دارد رفع خواهد شد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر از صفحات زیر بازدید نمایید: